Direnç Nedir? Renk Kodları ve Hesaplama

Direnç nedir, renk kodları ve direnç hesaplaması gibi konuları cevaplayacağımız bu yazıda projenize uygun direnç seçimi, elinizde olan değerini bilmediğiniz bir direncin ohm değerini öğrenmek gibi bir çok konuda bilgi sahibi olacaksınız. Sizler için derlerdiğimiz bilgiler:

 

Direnç, bir devrede gerilimi düşürmeye yarayan, gerilimi paylaştığımız bir devre elemanıdır. R harfi ile temsil edilir. Birimi ise Ohm(Ω)'dur. Hemen bir örnekle açıklayacak olursak; 9v bir güç kaynağı ile 3V'luk bir Led'i yakmak istiyorsak, kayanağımızı 6v düşürecek bir dirence ihtiyaç duyarız. Dirençler voltajı tutarak devremizde enerji kaybına sebep olurlar. Bu enerjiyi ise dışarıya ısı enerjisi olarak verirler ve ısınırlar. Direnç seçimine, kaç ohm ve kaç watt direnç kullanmak gerektiğine birazdan değineceğiz.

 

Ohm kanunu elektriğin en temel yasalarından biridir. Okullarda gördüğümüz meşhur V=IxR olarak ifade edilen formüldür. Burada V voltajı, I akım değerini(A), R ise direnci (Ohm) ifade etmektedir. Alman fizikçi George Simon Ohm tarafından 1827 yılında bulunmuştur. Bu sebeple bu yasaya ve direncin birimine ohm denmektedir.

 

Devrelerde kaç volt direnç kullanılması gerektiğini hesaplamak bilmeyenler için büyük bir problemdir. Ancak direnç hesaplama işlemi oldukça kolaydır. Tekrar bir led yakacağımızı düşünelim. 

 

Direnç hesaplama formülü;

Direnç (R) = (Besleme voltajı-Led voltajı)/Led akımı şeklindedir. 

Besleme voltajımızın 12V olduğunu düşünelim. Led'in besleme değeri 3V ve akımı ise 0.20A ise kaç ohm direnç kullanmak gerekir? Formülümüzü uygularsak;

Direnç= (12-3)/0.02= 9/0.02= 450 Ohm'luk bir direnç değeri hesaplamış oluruz.

 

Direncin watt değeri ise W= Direncin üzerindeki voltaj x akım şeklinde hesaplanır. 9x0.02= 0.18 watt olarak buluruz. Yani 0.25 çeyrek watt yada 0.50 yarım watt'lık direnç kullanabiliriz.

 

Direnç renk kodları aşağıda yer alan tablodaki gibidir.

 

Direnç hesaplamak için yukarıda yer alan tablo kullanılmaktadır. Direnç hesabı şu şekildedir: Birinci Renk Şeridi ve İkinci Renk Şeridi yan yana yazılır x Üçüncü renk şeridi'nin katsayısı ile çarpılır. Dördüncü renk şeridi ise yüzde olarak tolerans değeridir.

 

Yandaki görselde 10K yani 10.000 Ohm'luk bir direnç bulunmaktadır. Peki bunu nasıl anlıyoruz hemen hesaplayalım.

 

1. Şerit Kahverengi. Tablodan baktığımızda bu renk 1 sayısına denk geliyor.

2. Şeritte Siyah bulunmaktadır. Bu da sıfır değerine denk gelmektedir.

3. Şeritte turuncu renk bulunmaktadır. Katsayı olarak 103 sayısına denk gelmetedir.

İlk iki şeritten elde ettiğimiz sayıları yan yana yazarsak ve katsayımız ile çarparsak = 10x103 =10.000 ohm bir direnç değeri elde ederiz. Son şeritte ise altın rengi bulunmaktadır. Bu ise yüzde 5 tolerans anlamına gelir. Yani bu direnç aslında 9500 - 10500 ohm arası bir değerdedir.

 

Pek çok direnç çeşiti bulunmaktadır. Sabit değere sahip dirençler, ayarlanabilir dirençler ve ortam koşullarına göre değişen direnç çeşitleri bulunmaktadır. Karbon dirençler ve smd dirençler devrelerimizde kullandığımız sabit değere sahip dirençlerdir. Potansiyometreler ise ayarlanabilir dimmere sahiptirler. Ptc, ntc ortamdaki ısı değerine göre değişir. Ldr ise ışık değerine göre değişim gösterir.

 

Paralel bağlanan dirençler devre şemasında bu şekilde gözükürler.

 

Paralel bağlı dirençler aşağıda yer alan formülle hesaplanırlar.

 

Seri bağlı dirençler devrede peş peşe bağlanırlar. Aşağıdaki formülle hesaplanırlar.